Bilge kişi: Faydalı ve işinize yarar bilgilerden oluşan güncel paylaşımlar yapan bilgi portalı. Bilge kişi kimdir?, Bilge kime denir?

Tükenmişlik Sendromu

Tükenmişlik duygusal, davranışsal ve fiziksel bazı bulgularle kendini gösterir. Tükenmişlik yaşayan kişi kendini işine veremez, etrafındaki kişilerla sorunlar yaşamaya başlar, verimi düşer, yaptığı hiçbir şeyden zevk almamaya başlar. Kendini yorgun, bitkin, bezmiş ve halsiz hisseder.

Tükenmişliğin çalışan üstünde çok fazla tesiri vardır lakin her çalışan kişi üstünde aynı etkileri yaratmadığı gibi etkinin şiddeti de farklı değişkenlere bağlı olabilmektedir ve kişiin yalnızca iş hayatını değil aile ve sosyal yaşamını da derinden sarsabilir. Bu sebeple iş hayatında tükenmişlik yaşayan kişie başta ailesi ve yakın çevresi tarafından olmak üzere gereken önem verilmeli, çok geç kalmadan çözümler üretilmeli ve uzman bireylerin desteği sağlanmalıdır.

İşyerindeki çalışma ortamı ve kurulan ilişkiler çalışanlar üstünde baskı oluşturarak strese sebep olabilir. İş hayatında uzun süre stres altında kalan ve desteklenmeyen bireylerde tükenmişlik ortaya çıkabilir. Tükenmişlik, duygusal isteklerin yoğun olduğu mekanlarda uzun zaman çalışmaktan kaynaklanan, fiziki yıpranma ve buna bağlı olarak işyerinde çalışanlara ve hayata karşı ters tutumlar geliştirilmesi gibi belirtilerin tempo tuttuği bir durum olarak tanımlanır.Tükenmişlik oldukça yaygın rastlanan bir durumdur. Çalışan bireylerin %80’i iş hayatlarının bir noktasında tükenmişlik ile karşı karşıya kalabilmektedirler

Tükenmenin iş kaybından aile içi problemlere, psikosomatik hastalıklardan, alkol-madde-sigara kullanımına ve yorgunluk hissi, uykusuzluk, başta ağrılar, duygusal çökmüşlük, çabuk öfkelenme hali, anksiyete, benlik saygısında azalma, eleştiriye aşırı duyarlıiyet ve alınganlık gibi duygusal sorunlara sıkça yol açtığı görülmektedir.

Tükenmişliğin boyutları aşağıda yer alan 3 başlıktaki gibi açıklanmaktadır.

Duygusal tükenme, kişinin uğraştığı iş dolayısı ile insana aşırı yüklenilmesi ve kişinin tüketilmiş olma duyguları ve bitmiş duygusal kaynakların ve enerji eksikliğinin hissedilmesi biçiminde tanımlanmıştır. Bu boyut kaynaklarda tükenmişliğin en kritik ve en belirleyici boyutu olarak belirtilmektedir. Duygusal tükenme tükenmişlik kavramının içsel boyutudur.

Duyarsızlaşma. Tükenmişlik kavramının bireylerarası boyutunu ifade eder. Duyarsızlaşan bireyler, çalışma dostlarıyla fazla iletişim kurma çabasına girmemeye özen gösterir, kaba hareket ve tutumlar sergiler, umursamaz tavırlar geliştirirler. Bu durum bir açıdan bireylerin kendilerini, tükenme, hayal kırıklığından korunma ve yaşadıkları psikolojik gerginlikten bilinçli bir biçimde uzaklaştırabilmek için uyguladıkları bir savunma stratejisidir.

Ayrıca Bakınız.  Temizlik hastalığı nedir? Belirtileri nelerdir?

Düşük kişisel başarı hissi. Tükenmişliğin kişisel gelişme boyutunu temsil etmektedir Çalışan kişiin kendisini işinde başarısız ve yetersiz olarak görmesini ifade etmektedir. Kendini başarısız olarak gören kişi bu durumda başarabileceği ya da gerçekleştirebileceği işleri yapamamaya ve kendini pasifleştirerek işi davranımlardan kaçınmaya başlar. Tükenmişliğin bu boyutunda bireylerde, iş sebebiyle karşılaşılan bireylere bağlı başarı ve yeterlilik duygularında belirgin bir azalma görülür.

Suçluluk duygusu, sevilmeme hissi ve başarısızlık, özsaygıyı azaltarak kişiyi depresyona sürükleyebilmektedir.

Tükenmişliğin Sebepleri

İçinde bulunulan koşullar, çalışma ortamı, kişinin fiziksel ve psikolojik durumundaki değişikliklar tükenmişliğin sebepleri olarak ele alınabilir. Genel anlamda tükenmişliğe yol açan iki temel başlıklı neden grubu vardır. Bunlardan birincisi çevresel nedenlerdir. Çalışılan işin niteliği, çalışma saati, işyerinin sahip olduğu sahip olduğu özellikleri, hizmet verilen kesim, iş yükü, iş gerilimi, iş dostlarının düşük desteği, gelecekte ilerleme fırsatlarının olmayışı/yetersizliği, örgütsel desteğin azlığı, rol belirsizlikleri, ödüllendirme sisteminin olmaması, yönetici baskısı, yetersiz ücret, yönetimin takdir etmemesi, kararlara katılımın olmaması ya da yetersiz olması, çalışanların gereksinimlerinin tam anlamıyla karşılanamaması, iş ortamındaki iletişim, araç gereç yetersizliği, ailevi, ekonomik ve toplumsal etkenler olarak sıralanmaktadır.

İkincisi ise kişisel nedenlerdir. Bütün kişilerın tükenmişlik yaşama olasılığının var olduğu kabul edilmekle birlikte, belirli özellikteki bireylerin bu riski diğerlerine oranla daha çok taşıdığı kabul edilmektedir. Yaş, evlilik, çocuk sahibi olma ve çocuk sayısı gibi nüfus sahip olduğu sahip olduğu özellikleri herkes için tükenmişliğe yol açabilecek tamamen doğal nedenler içerisinde sayılırken; işe aşırı bağımlı olma, kişisel beklentiler, motivasyon, performans, işi doyum gibi özellikler, daha çok tükenmeye sebep olan kişisel nedenler arasında sayılmaktadır.

Tükenmişliğin Evreleri

Tükenmişlik kavramı dört evre ile açıklanmıştır. Lakin tükenme kişiin bir evreden diğerine geçtiği kesikli ve keskin bir süreç değildir. Tükenme sürekliliği olan bir olgudur.

Ayrıca Bakınız.  Micro Plus ile Sizde Oturduğunuz Yerden Zayıflayın ve Gençleşin

Tükenmişlik dört evrede gerçekleşir. Bunlardan ilki şevk ve coşku evresidir. Kişinin bu evrede motivasyonu ve hevesi yüksektir. Diğer evre olan durağanlaşmada beklentilerinin karşılığını bulamayan kişi durgunlaşmaya başlar. Üçüncü evre engellenme evresidir ve kişi kendini engellenmiş sıkışmış hissetmektedir. Son evre ise artık başa çıkamayan tükenmiş kişi yaşadıklarını ve etrafındakileri umursamamaya başlar bu da umursamamazlık evresidir.

Tükenmişliğin Belirtileri

Fiziksel belirtiler. Tükenmişlik fiziki manada evvellikle hafif belirtiler olarak kendisini göz önüne sermektedir. Bu belirtiler; yorgunluk hali ve bitkinlik hissi, baş ağrısı, uyuşukluk, uykusuzluk olarak sıralanmaktadır. Önlem alınmazsa devam eden zamanda; geçmeyen soğuk algınlıkları, enfeksiyonlara karşı dirençte azalma, zayıflama yahut şişmanlık, solunum zorluğu, genel ağrı ve sızılar, mide bağırsak rahatsızlıkları, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, kas gerilmeleri, kalp çarpıntısı ve deri hastalıkları oluşmaya başlayabilir.

Psikolojik belirtiler. Tükenmişlik yaşayan bireylerde görülebilecek diğer belirtilere göre daha az belirgindir. Bu belirtiler; engellenmişlik duygusu ve sinirlilik, psikolojik kırılmaya açıklık, nedeni belirsiz huzursuzluk ve tedirginlik hissi, sabırsızlık, özgüvende düşme, çevreye karşı husumet duygusu, güçsüzlük, enerjide azalma, iş ile ilgili ümitsizliğe kapılma, diğer kişilerı eleştirme, ilgisizlik, aile içi problemlerde artış, tatminsizlik, hayata karşı negatif tutum ve davranışlar geliştirme, nezaket, saygı ve dostluk gibi olumlu duygularda azalma, düşüncelerde belirsizlik ve karmaşıklık, asılsız şüpheler ve paranoya, depresyon, suçluluk hissi ve çaresizlik şeklinde sıralanabilir.

Davranışsal belirtiler. Fiziksel ve psikolojik belirtilere oranla başka kişiler tarafından daha kolay gözlenebilen tükenmişlik belirtileridir. Bu belirtiler unutkanlık, aile içi çatışmalar, konsantrasyon düşüklüğü, ani öfkelenme, sinir patlamaları, sık gelen ağlama krizleri, yalnızlık isteği, alınganlık ve takdir edilmediği düşüncesi, işi yavaşlatma, hırsızlık eğilimleri, işten kopma, işine karşı sürekli yükselen hoşnutsuzluk, hizmetin niteliğinde bozulma, hizmet verilen bireylere hatalı müdahaleler ve hizmet verilenlerin şikayetlerindeki artış, evrakta sahtecilik, düşük iş performansı, beraber uğraştığı kişilera karşı alaycı ve suçlayıcı olma, iş tatminsizliği, yeni bir işi eğitim alma eğilimi, işe geç gitme ve gitmemeler, örgütsel bağlılıkta azalma, hastalık kaynaklı sebeplerle işe gelmemelerde ve geç gelmelerde çoğalma, işten ayrılma ve başka iş alanlarına geçme isteği şeklinde sıralanabilir.

Ayrıca Bakınız.  Türkiye'nin en iyi cildiye doktoru

Tükenmişlik sendromu aniden yaşanan bir olay değildir, tam tersi yavaş ve sinsice gelişme gösteren bir belirtiler yumağıdır. Tükenmişlik belirtilerinin göz ardı edilmesi de onun ilerlemesine ve tahammül edilemez hale gelmesine sebep olmaktadır. Bu nedenle tükenmenin sürecinin belirtilerinin iyi bir biçimde bilinmesi ve vaktinde teşhis edilerek lüzumlu önlemlerin alınması çok mühimdir.

Tükenmişlikle Başa Çıkma Yolları

Kişiin tükenmişlik içerisinde olduğunu anlamayışı durumun ilerlemesine ve problemin ciddiyetinin artmasına sebep olabilir. Kişisel ve örgütsel olarak başa çıkma yolları vardır. Tükenmişlik içerisinde olan kişiin bu durumu erkenden fark etmesi ya da çevresindekiler tarafından fark edilmesi çözümü kolaylaştıracaktır. İş ortamında lüzumlu destek sağlanmalıdır. Kişi kendine zaman ayırmalı; eğlenebileceği, kafasını dağıtabileceği etkinliklerde bulunmalıdır. Bu sayede tükenmişliğin tesiri azaltılabilmiş ya da yok edilmiş olacaktır.

Tükenmişlik sendromu aniden yaşanan bir olay değildir, tam tersi yavaş ve sinsice gelişme gösteren bir belirtiler yumağıdır. Tükenmişlik belirtilerinin göz ardı edilmesi de onun ilerlemesine ve tahammül edilemez hale gelmesine sebep olmaktadır. Bu nedenle tükenmenin sürecinin belirtilerinin iyi bir biçimde bilinmesi ve vaktinde teşhis edilerek lüzumlu önlemlerin alınması çok mühimdir.



Cevap bırakın