Covid-19 daha bilindik adıyla Koronavirüs salgını tüm dünyayı kasıp kavurmaya devam ediyor. Dünyanın farklı bölgelerinde ortaya çıkan varyantlarla birlikte etkisini artıran Koronavirüs salgınından korunmak için birçok yöntem ve öneri konuşuluyor. Bu yazı bilimin ışığında ülkemizde kullanılan Covid-19 aşılarını tanıtmak için kaleme alınmıştır ve tamamen tavsiye niteliğindedir.

Ülkemizde aşılama çalışması büyük bir titizlikle yürütülmeye çalışılıyor. Özellikle aşının temininin zorlaştığı ve aşı milliyetçiliğinin öne çıktığı bir dönemi yaşıyoruz.

Ülkemizde ilk aşı acil kullanım onayının verilmesinden sonra Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca’ya 13 ocak 2021 tarihinde Ankara Şehir Hastanesinde yapıldı.

Sağlık çalışanları ile devam eden aşılama sürecine yaş gruplarına göre vatandaşlarda dahil edildi. Aşılama döneminde başlangıçta Çin aşısı olarak bilinen Sinovac, sonrasında Alman Aşısı olarak bilinen Biontech Pfizer mRNA aşısı Sağlık Bakanlığı’nca tedarik edildi. Şimdilerde ise Rusya ile yapılan anlaşma ile Rus Aşısı olarak bilinen ülkemizde de üretilecek Sputnik V aşısı da aşılamaya dahil edildi. İşte tam bu noktada herkesin zihninde ki soru şu;

Covid-19’a Karşı En Etkili Aşı Hangisi?

Bu sorunun yanıtını vermeden önce gelin hep birlikte ülkemizde uygulanmakta olan Sinovac, Biontech Pfizer ve uygulanacak olan Sinovak V aşılarını tanıyalım.

Sinovac Aşısı – Çin Aşısı Özellikleri

Çin aşısı olarak da bilinen Sinovac aşısı geleneksel yöntemlerle geliştirilmiş inaktif bir aşıdır. Bu aşılar;

• Gelenekselleşmiş yöntemlerle üretilir.
• Virüs parçalanıp etkisiz hale getirilerek vücudumuza zarar verilmeden bağışıklığımız uyarılır.
• Uzun dönem etkileri konusunda diğer aşılara kıyasla daha net konuşulabilir.
• Öldürülmüş virüs ihtiva etmelerinden dolayı ilk aşamada daha güvenli olduğu kabul edilir.
• 2-8°C’de saklanabilir.
• Üretimi diğerlerine göre daha zor ve yavaştır.
• Türkiye’de yapılan faz III çalışmasının ara değerlendirme sonuçlarına göre aşının etkinliği %91,25 olarak tespit edilmiştir.
• Sinovac aşısı bu sınıfa girmektedir

Biontech Pfizer mRNA Aşısı – Alman Aşısı Özellikleri

Alman aşısı olarak da bilinen Biontech Pfizer mRNA aşısı mesajcı RNA (mRNA) aşısıdır. Bu aşılar;

• mRNA, vücudumuzda doğal olarak üretilen protein sentezinde rol alır.
• Laboratuvarda yapay olarak üretilen mRNA’lar tıpkı kendi mRNA’larımız gibi çalışarak virüse karşı bizi uyarmayı amaçlamaktadır.
• Bu moleküller daha sonra kendi moleküllerimiz gibi yıkılarak vücuttan atılırlar.
• Bu aşılar 25 yıldır kanser dâhil pek çok hastalığın tedavisine yönelik olarak kişiye özel immunoterapi yöntemleriyle çalışılan teknolojiye benzer şekilde üretilen aşılardır.
• Bu aşıların en büyük dezavantajı Biontech/Pfizer aşısının (BNT-162b2) -70°C’de, Moderna aşısının (mRNA-1273) -20°C’de saklanabiliyor olmasıdır.
• Biontech/Pfizer, Moderna aşıları bu sınıfa girmektedir.

Sputnik V Aşısı – Rus Aşısı Özellikleri

Rus aşısı olarak da bilinen Sputnik V aşısı viral vektör (Adenovirüs) aşısıdır. Bu aşılar;

• Grip benzeri hastalık yapan bir virüsün (adenovirüs) genetik müdahale sonrası Koronavirüs proteini ile desteklenerek insanda bağışıklık oluşturması amaçlanır.
• Bu aşılar; Zika, Chikungunya gibi viral hastalıklara karşı uzun bir süredir faz III aşamasındaydı.
• Aşıların içindeki mikroorganizmalar canlı olmakla birlikte, güçsüzleştirildiklerinden dolayı insanlarda hastalık yapamazlar.
• Avantajı 2-8°C arasında, yani rutin olarak kullanılan aşı dolaplarında saklanabilmeleridir.
• Yeni aşı geliştirme teknolojilerindendir.
• Sputnik-V ve Oxford/AstraZeneca aşıları (AZA-1222) bu sınıfa girmektedir

bunlara ek olarak T.C. Sağlık Bakanlığı kaynaklarına göre ülkemizde halen 16 aşıya ilişkin çalışmalar devam etmektedir. Bu aşıların bir kısmı 02.05.2021 tarihi itibariyle faz 2 çalışmalarını tamamlamak üzeredir.

Kaynak: https://covid19asi.saglik.gov.tr/TR-77709/covid-19-asisi-uretim-teknolojileri.html

Yazımızın giriş bölümünde de bahsettiğimiz gibi Koronavirüs mutasyona uğramakta ve farklı varyantlar oluşturmakta. Peki hali hazırda geliştirilmiş ve kullanılmakta olan aşılar bu varyantlara karşı koruyucu mu? Bu sorunun yanıtını ise Prof. Dr. Güner Sönmez veriyor ve son olarak şunu ekliyor “Aşılar şu ana kadar gelişen tüm Corona virüs varyantlarına karşı etkili. Mutasyon haberleri sizleri karamsarlığa itmesin” Aşağıdaki tabloda ise detaylı bir sunum bulunuyor.

Yukarıdaki tabloya göre mRNA aşıları tüm varyantlara (mutasyonlara) karşı etkili görünüyor. Diğer aşıların tüm varyantlarla yapılmış çalışması ise bugün itibariyle bulunmuyor.

Şimdi gelelim asıl sorunun yanıtına “Covid-19‘a karşı korunmak için hangi aşıyı tercih etmeliyim?” Bu sorunun yanıtını Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İsmail Balık veriyor. Balık, “Klinik gözlemlerimize göre, eğer alerjik bünyeniz varsa mRNA aşısı yerine alerjik bünyelerde daha az yan etki yapan inaktif aşı olan Sinovac aşısını yaptırabilirsiniz. Obezitesi, böbrek yetmezliği, şeker hastalığı olanlar, kanser tedavisi görenler ise varsa mRNA aşısı olan BioNTech aşısını tercih edebilirler. Ancak yine onlarda da inaktif aşısının çalıştığını, işe yaradığını söylememiz lazım.”